गाव रायगडनगर – एक आदर्श ग्राम

नाशिक जिल्ह्यातील नाशिक तालुक्यातील रायगडनगर हे गाव खर्‍या अर्थाने एक आदर्श ग्राम म्हणून उभे राहिले आहे. नाशिक शहरापासून अवघ्या 20 किमी अंतरावर, ओझर विमानतळापासून 35 किमी व नाशिक रोड रेल्वे स्टेशनपासून 27 किमी अंतरावर हे गाव वसलेले आहे. एकूण 1098 लोकसंख्या असलेल्या या गावाचे प्रमुख पीक भात असून, शेती हा गावाचा मुख्य व्यवसाय आहे.

गावाचे नाव रायगडनगर हे येथील जागृत देवस्थान रायगडबाबा यांच्यामुळे पडले. तसेच येथे प्राचीन मारुती मंदिरही आहे. पूर्वी या गावाला चिमणबारी म्हणून ओळखले जात असे.

रायगडनगर हे स्वच्छतेबाबत आदर्श ठरलेले गाव असून प्रत्येक घरात शौचालयाची सोय उपलब्ध आहे. स्वच्छतेच्या या चळवळीमुळेच गावाला टी.बी. मुक्त पुरस्कार मिळाला आहे. विशेष म्हणजे करोना काळात एकही पेशंट या गावात आढळला नाही. याचे श्रेय गावातील स्वच्छ वातावरणाला व ग्रामपंचायतीच्या सुयोग्य व्यवस्थापनाला जाते.

ग्रामपंचायत अधिकारी व सरपंच हे गावोगावी फिरून नागरिकांशी संवाद साधतात. महिलांशी थेट संवाद साधून त्यांच्या समस्या जाणून घेतात. याचाच भाग म्हणून गावात महिला व मुलींना मोफत सॅनिटरी पॅडचे वितरण केले जाते.

जलजीवन मिशनअंतर्गत घरोघरी नळाची सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे. याशिवाय दरवर्षी घरपट्टी व पाणीपट्टीची 100 टक्के वसुली केली जाते. स्वच्छतेसाठी गावात कंपोस्ट पिट, शोषखड्डे व सेग्रिगेशन शेडची कामे पूर्ण झाली आहेत.

शिक्षणाच्या बाबतीतही रायगडनगर मागे नाही. येथे इयत्ता 1 ली ते 4 थीपर्यंतची प्राथमिक शाळा आहे. गेल्या तीन वर्षांत शाळेचे रूप पालटले असून प्रवेशद्वारावर कमान, पाण्याची टाकी, हँडवॉश सुविधा आणि स्वच्छ पाण्याचे फिल्टर बसवण्यात आले आहेत.

रायगडनगरचे खरे वैशिष्ट्य म्हणजे येथील नागरिकांची एकजूट व जागरूकता. आरोग्य, स्वच्छता, शिक्षण, महिला सक्षमीकरण अशा सर्व क्षेत्रांत गावाने उल्लेखनीय प्रगती केली आहे. खरं तर, हे गाव ‘आदर्श ग्राम’ या संकल्पनेचे जिवंत उदाहरण ठरते.